Disediakan
Untuk:
Ustaz
Abd Aziz Bin Harjin
Pensyarah
Pendidikan Islam
Disediakan
Oleh :
Afiqah
Binti Rosdi
2014647692
TAKRIF
Hujjat al-Islam(bukti bagi Islam) merupakan gelaran terhormat
yang diberikan kepada al-Ghazzali kerana beliau sangat komited mempertahankan Islam
dari aliran pemikiran-pemikiran yang wujud pada masa itu. Al-Ghazzali adalah tokoh
ilmuan yang disanjungi dan dikagumi kerana kehebatan beliau dalam menceburi bidang
ilmu. Beliau telah berjaya mengubah dan mengembangkan pemikiran masyarakat dan umat
Islam. Beliau telah mendapat pendidikan yang sempurna sejak kecil lagi dan kecerdasan
serta ketajaman akal dan minda beliau yang dianugerahkan Allah SWT telah
membantu menjadikan beliau seorang tokoh ilmuan yang hebat.
Beliau mendapat pendidikan
secara formal dan tidak formal. Pendidikan secara formal beliau bermula sejak
kecil iaitu beliau dan saudaranya Ahmad telah belajar membaca dan menulis dengan
seorang ahli sufi yang diamanahkan. Tarikh yang tepat tentang pendidikan awal al-Ghazzali
tidak dinyatakan dengan tepat, namun kebiasaannya umur untuk memulakan pelajaran
di sekolah ialah 11 tahun dan al-Ghazzali berumur 11 tahun pada 469 H/1069 M. Pada
ketika itu, kemungkinan beliau telah bermula belajar fiqh di Tus daripada gurunya
Muhammad al-Radhakaniyy.
Al-Ghazzali banyak
menuntut ilmu daripada ulama serta guru-guru yang terkenal pada ketika itu. Beliau
juga merupakan seorang yang suka mengembara bagi menuntut ilmu dan mencari hakikat
kebenaran yang sebenarnya. Di Kem(al-Mu’askar) beliau berjumpa wazir Nizam al-Mulk
dan kediamannya dijadikan tempat perbincangan bagi para cerdik pandai dan al-Ghazzali
berbahas dengan ulama lain di sana bagi mendapat penghormatan mereka. Selain menuntut
ilmu, lebih kurang enam tahun berada di al-Mu’askar, al-Ghazzali telah dilantik
oleh Nizam al-Mulk untuk mengajar di msalah sebuah madrasah di sana.
Beliau telah banyak
mengembara bagi menuntut ilmu kebenaran dan menghasilkan buku-buku yang banyak membantu
masyarakat umat Islam dan para ulama. Beliau menghadapi banyak juga rintangan sepanjang
pengembaraan dan perjalanan beliau dalam menuntu ilmu dan mencari hakikat kebenaran.
PENDAHULUAN
Al-Ghazzali merupakan seorang ilmuan yang berwibawa yang sangat
dikagumi dan merupakan seorang tokoh yang sangat terkenal di dunia akademik
antarabangsa. Sumbangan al-Ghazzali terhadap umat Islam teramatlah terkesan apabila
dapat mempengaruhi pertumbuhan serta perkembangan pemikiran masyarakat Islam. Ketokohan
Al-Imam al-Ghazzali ini bukan sahaja dikagumi pada zaman beliau sahaja, malah kehebatan
beliau masih lagi disanjungi serta dihargai sehingga abad ini. Tidak disangkal juga,
kemasyuran al-Ghazzali sebagai seorang tokoh yang terbilang dalam dunia akademik
adalah kerana beliau mempunyai ciri pemikiran yang bersifat enclopaedic. Sungguhpun
beliau merupakan seorang tokoh yang sangat terkenal dengan kehebatannya namun seperti
manusia biasa beliau juga menghadapi cabaran-cabaran hidup getir sepanjang kehidupannya.
Justeru, kita sebagai umat Islam perlu menjadikan al-Ghazzali sebagai contoh atau
idola yang boleh dicontohi dari pelbagai aspek.
Seperti yang kita ketahui,
tokoh pemikir Islam seperti al-Ghazzali telah banyak menyumbang kepada umat Islam
serta para ilmuan. Al-Ghazzali merupakan seorang tokoh yang mempunyai tahap kecerdasan
akal yang tinggi serta amat mahir dalam bidang yang diceburinya terutama dalam disiplin
ilmu.
BIODATA AL-GHAZZALI
Biodata dan keterangan diri al-Ghazzali adalah berdasarkan
pelbagai bahan rujukan. Beliau mempunyai beberapa catatan semi-biografi yang ditulisnya
sendiri dalam Al-Muniqh min al-Dalal(Penyelamat Daripada Kesesatan) dan terdapat
ramai sejarawan dan sarjana klasik dan moden yang menulis tentang beliau. Cendekiawan
masa kini juga ada yang menulis biodata al-Ghazzali ini sewaktu mereka membentangkan
asas-asas pemikiran beliau dalam bidang tertentu.
Nama sebenar al-Ghazzali
ialah Abu Hamid, Muhammad ibn Muhammad ibn Muhammad ibn Ahmad al-Ghazzali al-Tusi
serta dirujuk dengan beberapa gelaran seperti Hujjat al-Islam(The Proof of Islam)
dan Zayn al-Din(The Ornament of Religion). Beliau juga terkenal dengan gelaran Naysabur.
Beliau mendapat nama julukan istimewa serta beberapa gelaran sebagai penghormatan
tinggi masyarakat terhadap kehebatan beliau dalam menyumbang dalam bidang keilmuan
serta melambangkan pengiktirafan mereka terhadap ketokohannya yang luar biasa. Ketokohan
al-Ghazzali amat dikagumi berbanding dengan tokoh-tokoh yang lainsampaikan ada sarjana
yang menggelarkannya sebagai “the greatest Muslim” selepas nabi Muhammad SAW. Beliau
dilahirkan pada tahun 450 H. / 1058 M di Tabaran iaitu di sebuah kota di daerah
Tus yang terletak dalam negeri Khurasan.
Keluarga al-Ghazzali merupakan keluarga yang berkedudukan
sederhana dalam masyarakat serta mengaplikasikan aspek penghayatan ajaran Islam
di dalam kehidupan mereka. Al-Ghazzali mempunyai seorang ayah yang bekerja sebagai
penenun bulu binatang untuk dibuat pakaian dan dijual di kedai-kedai di kota Tus,
Khurasan. Sumber-sumber sejarah menyatakan bahawa al-Ghazzali merupakan seseorang
yang berbangsa Parsi walaupun sebahagian besar daripada hasil bukunya ditulis dalam
Bahasa Arab. Al-Ghazzali merupakan seorang anak lelaki yang soleh dan sentiasa takut
akan balasan buruk dari Allah SWT. Walaubagaimanapun, beliau telah kehilangan ayahnya
semenjak dari kecil lagi. Namun, al-Ghazzali mempunyai seorang saudara lelaki yang
bernama Ahmad serta beberapa orang saudara perempuan.
Sebelum ayahnya meninggal
dunia, ayahnya itu telah mewasiatkan seorang rakannya supaya menjaga, mengawasi
mereka dalam menuntut ilmu serta mengajarkan ilmu Khat kepada dua orang anaknya.
Rakan ayahnya itu telah diberikan sedikit harta peninggalannya bagi menampung perbelanjaan
anak-anak mereka al-Ghazzali dan saudaranya meneruskan pengajian di salah sebuah
madrasah di Tus. Tujuan beliau meneruskan pengajian di sana adalah setelah harta
mereka telah habis dibelanjakan dan kedua-duanya disarankan oleh penjaga mereka
supaya meneruskan pengajian di madrasah yang memberikan biasiswa. Di sana, al-Ghazzali
telah membesar dan mendapat pendidikan yang sempurna daripada tokoh-tokoh ulama
terkemuka pada ketika itu.
Berdasarkan catatan
sejarawan, tidak banyak yang menceritakan tentang urusan kehidupan al-Ghazzali.
Namun, seperti manusia biasa yang lainnya juga al-Ghazzali menjalani kehidupan berkeluarga
iaitu ketika beliau telah berkahwin sebelum umurnya mencecah 20 tahun dan telah
dikurniakan empat orang anak, iaitu tiga perempuan dan seorang lelaki. Namun, anak
lelaki tuggalnya telah pun meninggal dunia ketika masih kecil.
Al-Ghazzali juga merupakan
seorang pengembara. Ini kerana, beliau merupakan seorang yang suka mengembara dari
suatu tempat ke suatu tempat yang lain bagi memantapkan dirinya dengan pelbagai
disiplin ilmu dan mencari hakikat kebenaran. Beliau mengembara ke Naysabur, al-Askar(Iraq),
Mesir dan ke Damsyik, Syria. Hasil pengembaraan al-Ghazzali beliau telah bertemu
dengan ulama terkenal pada masa itu dan beliau sempat berguru dengannya sehinggalah
gurunya itu meninggal dunia pada tahun 478 H. / 1085 M. Guru yang dimaksudkan itu
ialah al-Imam al-Haramayn. Setelah furunya itu meninggal dunia, al-Ghazzali meneruskan
pengembaraan ke al-Askar, Baghdad dan bertemu dengan menteri yang bernama Nizam
al-Mulk, seorang tokoh pembesar keturunan Bani Saljuk. Di dana, al-Ghazzali telah
dicabar dengan beberapa majlis perdebatan dan dialog antara beliau dengan kalangan
bijak pandai di sana bagi menilai kemantapan ilmunya dan ternyata beliau mampu mengatasi
cendekiawan tempatan pada masa itu. Al-Ghazzali telah dilantik menjadi profesor
di Madrasah al-Nizamiyyah, Baghdad pada bulan Jamadil Awal, 484 H dan oleh menteri
Nizam al-Mulk. Nama beliau menjadi sebutan di sana.
Tambahan lagi, di al-Askar beliau terlibat secara langsung
dengan kegiatan pengajaran di Madrasah yang satu-satunya institusi pendidikan terkenal
yang diasaskan oleh Nizam al-Mulk kira-kira 25 tahun sebelum perlantikan al-Ghazzali
ke jawatan tersebut. Menurut Ibn al-Arabi (m. 543 H/1148 M), kuliah yang disampaikan
oleh Al-Imam al-Ghazzali ini dihadiri oleh 400 orang pelajar yang diantaranya juga
termasuk golongan tokoh besar ulama pada masa itu. Dalam pada itu, beliau telah
mendalami bidang Falsafah dengan membaca sendiri karya-karya yang berkaitan yang
berkaitan dengan bidang tersebut dan menghasilkan beberapa karya ilmiah. Al-Ghazzali
merupakan tokoh yang sangat mahir dalam menceburi disiplin ilmu dan Ibn Khatir menyifatkan
beliau sebagai seorang tokoh cendekiawan dunia dalam semua bidang yang diceburinya.
Kehebatan dan tahap pemikiran yang tinggi menyebabkan beliau telah menjadi tokoh
terkemuka dan mendapat gelaran hujjat al-Islam. Al-Ghazzali diberikan gelaran tersebut
kerana beliau sangat komited dalam membela dan mempertahankan agama Islam. Gelaran
hujjat al-Islam ini bermaksud orang yang berhujah mempertahankan agama Islam. Al-Ghazzali
juga merupakan seorang pendukung aliran mazhab syafi’I, dan ada salah seorang daripada
muridnya iaitu Al-Imam Muhammad ibn Yahya menganggap beliau sebagai Imam Syafi’i
yang kedua. Selain itu, Ibn Khalikan menganggap beliau sebagai salah seorang tokoh
yang tiada tandingan dalam kumpulan ulama syafi’iyyah pada akhir zamannya.
Seterusnya, al-Ghazzali
sebenarnya melalui dua peringkat penting sepanjang kehidupannya. Perbezaannya dua
peringkat kehidupannya ini adalah terhadap bidang ilmu yang diceburi oleh beliau.
Al-Ghazzali lebih cenderung terhadap ilmu yang berbeza bentuknya pada kedua-dua
peringkat. Pada peringkat pertama atau awalnya, beliau cenderung melibatkan diri
dalam semua disiplin ilmu yang berbentuk teoretikal(al-ulum al-nazariyyah) seperti
Ilm al-Khalam, Ilm al-Fiqh, dan Falsafah dan beliau telah mengkaji Ilm al-Kalam
ini secara mendalam bagi memahami aliran mazhab tersebut. Al-Ghazzali juga mengkaji
aliran mazhab al-Isma’illiyyah secara kritikal bagi mengkritik dan menyangkal aliran
bercorak kebatinan setelah Nizam al-Mulk iaitu pelindungnya dibunuh oleh salah seorang
pendukung aliran mazhab ala-Isma’illiyyah.
Pada peringkat kedua,
al-Ghazzali telah melepaskan jawatannya sebagai tenaga pengajar di Madrasah al-Nizamiyyah,
Baghdad dan jawatannya itu telah digantikan oeh saudaranya iaitu Ahmad. Beliau telah
menjadi tenaga pengajar di madrasah tiu selama empat tahun. Pada peringkat kedua
ini, kehidupan al-Ghazzali adalah bercorak kerohanian setelah beliau merasakan perasaan
syak wasangka terhadap beberapa asas pemikiran yang beliau miliki. Setelah melepaskan
jawatannya, beliau mula mengasingkan diri daripada masyarakat umum bagi meneliti
serta memikirkan semula dan melihat kembali ilmu-ilmu yang beliau peroleh selama
ini. Pada ketika itu, beliau banyak meluangkan masa beliau dengan beribadat kepada-Nya
bagi mendekatkan diri beliau terhadap Allah SWT. Al-Ghazzali telah beruzlah secara
tenang dan menjalani kehidupan sebagai seorang ahli ibadat, seorang zuhud dan ahli
sufi yang selalu melakukan amalan dan beliau melakukan semua itu selama 11 tahun.
Tambahan lagi, al-Ghazzali sekali lagi sekali lagi Berjaya menghasilkan karya iaitu
kitab Ihya “Ulum al-Din”, serta beliau sempat mengerjakan haji di Makkah pada bulan
Zulkaedah, tahun 488 H. /1095M.
Al-Ghazzali kemudiannya
telah memutuskan untuk kembali semula ke kampung halamannya di Tus, Naysabur setelah
lama beliau mengembara. Beliau mendapat keputusan untuk kembali ke kampong halamannya
itu juga disebabkan oleh faktor pujukan Sultan Mahmud al-Saljuqi, yang menaiki takhta
pada tahun 498 H. / 1104 M dan Fakhr al-Mulk ibn Nizam al-Mulk adalah menterinya.
Lima tahun sebelum kewafatannya, beliau sempat mengajar semula di Madrasah al-Nizamiyyah,
Naysabur dan takdir Ilahi beliau telah menghembuskan nafasnya yang terakhir pada
hari Isnin 14 Jamadil Akhir, 505 H bersamaan 19 Disember 1111 M di Tabaran. Beliau
wafat ketika beliau berusia 55 tahun. Kehilangan seorang tokoh seperti al-Ghazzali
adalah merupakan satu kehilangan besar kepada dunia Islam. Kemunculan al-Ghazzali
adalah membenarkan hadis Rasulullah SAW yang menyatakan bahawa Allah SWT akan membangkitkan
seorang yang akan mentajdidkan urusan agama umat-Nya pada setiap seratus tahun dan
beliau merupakan tokoh mujaddid pada kurun kelima hijrah.
LATAR BELAKANG PENDIDIKAN
Umummnya kita mengetahui, kita mengetahui al-Ghazzali sangat
terkenal dengan ketokohann beliau serta kehebatannya dalam bidang ilmu yang diceburinya
sehinggakan bermacam gelaran telah diberikan kepadanya sebagai tanda penghargaan
dan betapa kagumnya masyarakat terhadap al-Ghazzali. Beliau merupakan cendekiawan
yang tiada tandingannya dan mempunyai dan mempunyai tahap kecerdasan akal yang tinggi.
Sebagai mujaddid ummah, al-Ghazzali telah berjaya mencetuskan perubahan besar dalam
pemikiran masyarakat terutama bagi umat Islam. Al-Ghazzali telah mendapat pendidikan
yang sempurna secara formal atau sebaliknya sejak kecil.
Sejarawan juga ada
mengatakan bahawa ayah beliau juga memainkan peranan yang besar dalam pendidikan
al-Ghazzali. Beliau mempunyai seorang ayah yang mempunyai keperibadian yang sangat
cemerlang dan terkenal sebagai seorang bapa mithali kerana ayah beliau sangat mengambil
berat tentang pendidikan anak-anaknya. Selain itu, ada juga sarjana yang menyatakan
bahawa ayah beliau turut member khidmat bakti kepada para ulama pada zamannya kerana
ayahnya juga merupakan seorang yang gemar mendampingi para ulama. Kelahiran al-Ghazzali
menjadi bukti dan rahmat doa ayahnya yang sering dipanjatkan kepada Allah SWT telah
dimakbulkan. Al-Ghazzali telah membantu umat Islam dalam perkembangan dan pertumbuhan
tahap pemikiran. Meskipun al-Ghazzali kehilangan ayahnya sejak kecil, namun beliau
juga sempat didedahkan dengan didikan yang sempurna dari ayahnya serta nilai-nilai
kehidupan yang bercorak keIslaman seperti ajaran Tasawuf. Al-Ghazzali sempat didedahkan
dengan ajaran Tasawuf ini kerana ayahnya merupakan seorang darwisy yang bertaqwa.
Sejarawan juga menyatakan, selepas ayah beliau meninggal dunia, al-Ghazzali tetap
mendapat pendidikan yang sama sebagaimana diterapkan oleh ayahnya kerana beliau
meneruskan corak pendidikan yang sama.
Pendidikan awal daripada
tokoh sufi ini, al-Ghazzali telah didedahkan dengan beberapa disiplin ilmu dan diantaranya
adalah ilmu Khat, pengajian al Quran dan Hadis, pendahuluan tentang cerita wali-wali
Allah dan penghafalan syair-syair kesufian mengenai kecintaan kepada Allah(Mystical
Love Poems). Ilmu yang didedahkan kepada al-Ghazzali merupakan asas-asas ilmu agama
yang biasa diajar kepada kanak-kanak Muslim pada zaman itu. Kemudian, kelebihan
al-Ghazzali ialah beliau telah mendapat peluang untuk menimba ilmu daripada bebrapa
orang tokoh ilmuan yang terkenal pada masa itu. Al-Ghazzali memulakan pendidikan
secara formalnya do kota Tus. Al-Ghazzali meneruskan pengajiannya di sebuah institusi
pendidikan yang dapat memberinya biasiswa kerana penjaganya sudah tidak dapat menyara
kos perbelanjaan al-Ghazzali dan saudaranya kerana harta peninggalan yang diberikan
ayah beliau kepada penjaganya bagi menampung perbelanjaan al-Ghazzali dan keluarganya
sudah kehabisan.
Al-Ghazzali telah
disarankan oleh penjaganya untuk mempelajari al-Fiqh di mana-mana madrasah di
Tus. Ini kerana, ilmu al-Fiqh merupakan antara ilmu yang masyur ketika itu dan al-Ghazzali
telah diajar oleh seorang guru yang terkenal iaitu Ahmad al-Radhkani yang mana telah
mengajar al-Ghazzali tentang Ilm al-Fiqh berdasarkan mazhab al-Syafi’i. Al-Ghazzali
berhijrah ke Jurjan bagi menyambung dan mendalami pengajiannya dalam bidang al-Fiqh
sebelum umur beliau mencecah 15 tahun. Pengajiannya dalam bidang al-Fiqh kali ini
adalah di bawah bimbingan al-Imam Abi Nasr al-Isma’ili. Ketika berada di Jurjan,
beliau telah membuat beberapa catatan tentang ilmu yang dipelajarinya di sana, iaitu
himpunan ilmu-ilmu agama yang berkaitan dengan asas akidah, syariat dan akhlak.
Al-Ghazzali kemudiannya kembali semula ke kampong halamannya di Tus selepas dua
tahun berada di Jurjan.
Sebelum umur al-Ghazzali
mencecah 30 tahun, beliau telah berhijrah ke Naysabur untuk berguru dengan Abu al-Ma’li
al-Juwayni(M. 478 H. /1047M). Abu al-Ma’li al-Juwayni ini juga terkenal dengan gelaran
Imam al-Haramayn dan merupakan seorang tokoh ulama al-Asya’irah yang sangat mashur
ketika itu. Al-Juwayni telah memberikan tunjuk ajar kepada al-Ghazzali dengan begitu
baik sekali sehinggakan beliau menjadi sangat mahir dalam beberapa disiplin ilmu
seperti aliran mazhab, khilaf, al-Jalal, Falsafah dan Logik. Kehebatan al-Ghazzali
menguasai disiplin ilmu ini juga disebabkan oleh ketekunan dan kesungguhan
beliau sehinggakan beliau muncul sebagai salah seorang tokoh ilmuan yang unggul
pada ketika itu dalam masa yang singkat. Al-Ghazzali telah menguasai disiplin ilmu
dengan sangat baik dengan memahami pandangan atau ungkapan kata tokoh-tokoh ilmuan
yang mempelajari disiplin ilmu yang dipelajarinya sehingga beliau mampu menolak
pandangan batil yang terkandung dalam disiplin ilmu yang dipelajarinya.
Sebelum Al-Juwayni
iaitu guru beliau yang meninggal dunia, al-Ghazzali sudahpun berjaya menghasilkan
karya sulungnya dalam bidang usul al-Fiqh menerusi kitabnya yang bertajuk Al-Mankhul
min Ilm al-Usul(Tapisan Ilmu Perundangan Islam). Jelas sekali gurunya itu sendiri
amat mencemburui kebolehan al-Ghazzali yang mampu menguasai bidang ilmu yang diajarkan
kepada beliau. Selepas al-Ghazzali berguru dengan al-Juwayni, beliau turut berguru
dengan beberapa orang ulama yang lain. Walaubagaimanapun, para Sejarawan turut tidak
menyatakan dengan lebih lanjut mengenai beberapa orang ulama tersebut melainkan
seorang tokoh yang bernama Abu Ali al-Farmadhi(m. 477 H. / 1084 M). Dengan berguru
kepada al-Farmadhi beliau telah didedahkan dengan disiplin ilmu Tasawuf, beberapa
asas teori dan amalan ahli-ahli tasawuf. Selain itu, al-Ghazzali turut didedahkan
dengan beberapa amalan yang bercorak kerohanian dan beliau seterusnya mengamalkan
beberapa amalan ibadat, solat sunat dan zikir-zikir yang diajar oleh gurunya. Kenyataan
ini adalah berdasarkan kenyataan yang dialporkan oleh Al-Dhahabi.
Namun, terdapat satu
pendapat oleh sesetengah sarjana dan pandangan umum yang berbeza. Sesetengah sarjana
berpendapat, pada ketika ini atau pada peringkat ini al-Ghazzali telah pun didedahkan
dengan beberapa asas pemikiran aliran al-Talim atau aliran al-Isma’ili berbeza dengan
pandangan umum yang menyatakan bahawa al-Ghazzali mula secara serius mengkaji aliran
ini apabila khalifah al-Mustazhir berkuasa pada tahun 487H. /1094M). Pendukung aliran
ini mendakwa bahawa mereka mempunyai autoriti menyampaikan pengajaran (ta’lim) dan
memiliki keistimewaan memperoleh ilmu pengetahuan menerusi imam yang maksum.
Seterusnya, al-Ghazzali
secara langsung tidak didedahkan tentang asas-asas pemikiran Falsafah termasuk Logik
yang tidak hanya tergolong dalam komponen disiplin ilmu Falsafah Greek, malah berfungsi
sebagai manhaj bagi Falsafah itu sendiri. Ilm al-Kalam merupakan suatu mata pelajaran
yang tidak diajar oleh guru-guru yang lain melainkan al-Juwayni, Al-Juwayni bertanggungjawab
dalam memperkenalkan Ilm al-Kalam ini kepada al-Ghazzali. Al-Subki telah menguatkan
kenyataan dengan dakwaan bahawa al-Juwayni telah memperkenalkan pengajian Falsafah,
Logik dan al-Hikmah kepada al-Ghazzali. Diakui, al-Juwayni bukanlah seorang ahli
Falsafah yang sesuai dikategorikan dalam kumpulan nama-nama besar seperti al-Farabi,
Ibn Sina, Ibn Rusyd dan lain-lain, namun asas pemikiran Falsafah secara tidak langsung
dapat disematkan dalam pemikiran al-Juwayni melalui pengetahuan kalamnya.
Fakta-fakta latar belakang
pendidikan al-Ghazzali, telah menunjukkan bahawa beliau telah mendapat pendidikan
yang sempurna sejak kecil lagi. Kecerdasan akal dan mindanya juga secara tidak langsung
mempengaruhi diri beliau untuk menjadi tokoh ilmuan yang hebat dan cendekiawan yang
dikagumi masyarakat yang juga banyak menyumbang dalam perkembangan pemikiran umat
Islam.
PENUTUP
Seperti yang kita ketahui, ketokohan serta kehebatan al-Ghazzali
dalam keilmuan amatlah dikagumi. Sumbangan beliau terhadap perkembangan pemikiran
terutama dalam dunia Islam adalah begitu besar. Hasil mendapat didikan yang sempurna
sejak kecil oleh bapanya secara tidak langsung mempengaruhi beliau dalam bidang
keilmuan. Pendidikan sejak kecil daripada bapanya telah mendorong beliau untuk mendalami
ilmu-ilmu secara mendalam. Beliau memulakan pengembaraan intelektual yang panjang
dalam pencarian kebenaran yang membawanya mempersoalkan perkara-perkara yang meragukan
dalam sejarah pemikiran.
Menjadi seorang guru
di salah satu madrasah yang terkenal di Nizamiyyah, Baghdad, beliau turut pengajian
tentang falsafah dalam pencarian terhadap ilmu yang benar. Al-Ghazzali banyak menyumbang
pendiriannya terhadap Logik dan telah menulis banyak buku-buku bagi membentangkan
kriteria-kriteria ilmu. Walaubagaimanapun, setelah bertahun-tahun beliau mengajar
di madrasah dan mengkaji ilmu-ilmu yang dipelajarinya, al-Ghazzali telah memencilkan
diri bagi menekankan dan mengkaji semula penulisan dan ilmu yang telah ditimba sejak
kecil. Kemudian, beliau kembali ke kampong tanah tumpah darahnya di Tus sebelum
beliau meninggal duina.
RUJUKAN
Wan Mohd. Azam Mohd. Amin, (2004), Al-Ghazzaliyy Kajian Epistemologi
Islam, Al-Ghazzaliyy:A Study In Islamic Epistemology. Selangor:Darwama Sdn. Bhd.
Kamran As’ad Irsyady, (2002). Samudera Pemikiran
Al-Ghazzali, Majmu’ah Rasa’il al-Imam al-Ghazali, Jilid 1. Yogyakarta:Pustaka
Sufi.
Kamran As’ad Irsyady, (2002). Samudera Pemikiran
Al-Ghazzali, Majmu’ah Rasa’il al-Imam al-Ghazali, Jilid 2. Yogyakarta:Pustaka
Sufi.
W. Montgomery Watt, (1994). The Faith And Practice of
Al-Ghazali. England:One World Publications.
Mohd Fauzi Hamat, (2005). Ketokohan Al-Ghazzali Dalam
Bidang Logik, Edisi 1. Kuala Lumpur:Universiti Malaya.
Ustaz Abd Aziz bin Harjin
URL: abdazizharjin.blogspot.com
Email: abdazizharjin@perlis.uitm.edu.my
HP: 013-4006206
PJ: 04-9882701
R: 04-9882597
Last update 27/01/2015